شبکه اکتیو (Active) به مجموعهای از تجهیزات گفته میشود که در پردازش، مدیریت و هدایت اطلاعات شبکه نقش دارند. این تجهیزات مانند سوئیچها، روترها، اکسسپوینتها، مودمها و فایروالها به برق نیاز دارند و بهصورت هوشمند مسیر دادهها را مشخص میکنند یا دادهها را تقویت و تحلیل میکنند. تجهیزات اکتیو معمولاً نرمافزار دارند، قابلیت تنظیم و مدیریت دارند و نقش اصلی در عملکرد شبکه ایفا میکنند. به همین دلیل هزینه بیشتری دارند و پیکربندی آنها به دانش فنی نیاز دارد.
در مقابل، شبکه پسیو (Passive) شامل اجزایی است که فقط برای انتقال فیزیکی اطلاعات استفاده میشوند و هیچ عملکرد الکترونیکی یا پردازشی ندارند. این تجهیزات شامل کابل شبکه، پچ پنل، رک، پریز شبکه، داکت، کانال و سوکتها هستند. این قسمتها نیازی به برق ندارند و معمولاً یکبار نصب میشوند و تا مدتها نیاز به تغییر ندارند. شبکه پسیو ارزانتر و نگهداری آن سادهتر است، اما بدون وجود تجهیزات اکتیو، امکان مدیریت یا مسیریابی اطلاعات در آن وجود ندارد.
در واقع میتوان گفت:
شبکه پسیو، بستر فیزیکی انتقال داده است،
در حالی که شبکه اکتیو، مغز و قلب سیستم شبکه است که اطلاعات را مدیریت میکند.
اگر بخواهیم مثالی بزنیم، در یک شرکت، کابلکشی داخلی و رکها جزو بخش پسیو هستند، اما سوئیچهایی که کابلها را به هم متصل کرده و بستههای اطلاعاتی را هدایت میکنند، جزو بخش اکتیو به شمار میروند.